Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου 2011

Ο μύθος της "κοινής λογικής"

Κάθε φορά που δύο ή περισσότεροι άνθρωποι συζητούν πολιτικά, χρησιμοποιούν προκειμένου να αποδείξουν τα λεγόμενά τους την έκφραση" Κοινή Λογική". Ακούγονται φράσεις όπως " Με απλή λογική αν το δεις...","δες το καθαρά λογικά" και άλλες κυμαινόμενες στο ίδιο μοτίβο. Ερχόμενος πολλές φορές σε δύσκολη θέση να αντιμετωπίζω κάποιον χρήστη αυτής της έκφρασης, ανακάλυψα πως έχω κάποιες αμφιβολίες αν η έννοια αυτή υφίσταται.
Όσο και να προσπαθούν κάποιοι να αποδείξουν πως η λογική είναι μία και όλα τα σωστά συμπεράσματα προκύπτουν μέσα απ'αυτή, δεν καταφέρνουν να με πείσουν ότι πραγματικά την κατέχουν ή απλά νομίζουν ότι την κατέχουν. Ο καθένας όταν προσπαθεί να εκφράσει μία άποψη, "στήνει" την επιχειρηματολογία του, έχοντας θέσει κάποιες αρχικές και βασικές παραδοχές ώς θεμέλιο της σκέψης του. Έχει ορίσει τους "μπούσουλες" τους οποίους τον βοηθούν να προχωρήσει τις σκέψεις του.
Συνήθως οι φέροντες αυτής της "κοινής λογικής" είναι αυτοί που τους ακούς να στρέφονται φανατικά ενάντια στην έννοια της λέξης "ιδεολογία". Συχνά τούς ακούς να λένε "η ιδεολογία κλείνει τα αυτιά", "η ιδεολογία σε δεσμεύει" κ.τ.λ κ.τ.λ. Δεν αρνούμαι ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι δέσμιοι μίας σειράς ιδεών, αλλά συνήθως αυτοί εντάσσονται στην κατηγορία των "ιδεοληπτικών" κι όχι των ιδεολόγων. Μήπως όμως η καραμέλα αυτή της "κοινής λογικής" αποτελεί κι αυτή μία ιδεολογία; Ας παραθέσω κάποια παραδείγματα.
Πρώτα απ'όλα το πολυαγαπημένο μας άσυλο. Οι "λογικοί" τις περισσότερες φορές διατυπώνουν τις εξής φράσεις: "Ζούμε σε μία δημοκρατική κοινωνία οπότε δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει το άσυλο αφού ελευθερη διακίνηση ιδεών υπάρχει παντού" και "εντός του πανεπιστημιακού χώρου τελούνται έκνομες πράξεις συνεπώς η αστυνομία θα πρέπει να επεμβαίνει εγκαίρως". Αν ξεκινήσουμε τις παραδοχές της πίστης στους νόμους του αστικού συντάγματος και της ύπαρξης "δημοκρατικού καθεστώτος" τότε ναι η "κοινή λογική" μας παραπέμπει να δεχτούμε τις απόψεις που παρέθεσαν οι αγαπητοί "λογικοί" μας φίλοι. Αν όμως ξεκινήσουμε θέτοντας ως βάση τις παραδοχές της θεώρησης της αστικής δημοκρατίας ως ένα άλλοθι του καθεστώτος να θάβει τον ολοκληρωτισμό του ή ότι το άσυλο δεν είναι απλά ένας χώρος "ελεύθερης διακίνησης των ιδεών" αλλά ένας χώρος προστασίας των κοινωνικών αγωνιστών και των ιδεών τους από την κρατική καταστολή,τότε η δική μας λογική μας καθιστά σύμφωνους με τον θεσμό του ασύλου.
Άλλο ένα παράδειγμα για περισσότερη αποσαφήνιση, είναι το ζήτημα των μεταναστών και η γνωστή λαική ρήση "μας παίρνουν τις δουλειές". Αν δεχτούμε και συμβιβαστούμε με το γεγονός ότι τα αφεντικά λειτουργούν με τρόπο τέτοιο ώστε να μειώνουν το κόστος της εργασίας και ως αποτέλεσμα να προσλαμβάνουν φτηνά εργατικά χέρια, τότε ναι η κοινή λογική μας προστάζει να συμφωνήσουμε ακράδαντα με αυτή τη λαική ρήση και να διώξουμε τους ανταγωνιστές μας. Αν όμως δεν είμαστε συμβιβάσιμοι με αυτή τη νοοτροπία των αφεντικών και στόχος μας είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διεκδίκηση των εργασιακών δικαιωμάτων τότε η κοινή μας λογική δε μας αφήνει να δεχτούμε τη λαική ρήση αλλά να πορευθούμε στο δρόμο της εργατικής και ταξικής αλληλεγγύης.
Συνεπώς, χωρίς να βάζω το χέρι στη φωτιά, αισθάνομαι ότι απέδειξα πως η έννοια της "κοινής λογικής" είναι ξεκάθαρα μία Μπούρδα. Ένα παραμυθάκι, μία καραμέλα που μασάνε αστικο-φιλελύθεροι δημοσιογράφοι σαν τον Πάσχο Μανδραβέληκαι και πολιτικοί σαν τον Στέφανο Μάνο. Ο πρώτος στα κείμενά του εναντιώνεται στην αριστερά και τον αντεξουσιαστικό χώρο ακόμα και σε εθνικιστές πολλές φορές χωρίς καμία ιδεολογική αναφορά απλά με έναν διαχειριστικό και αποσπασματικό λόγο κρίνοντας μεμονωμένα γεγονότα και καταστάσεις. Όσο και αν δηλώνει άμεσα ή έμμεσα αρνητής των ιδεολογιών και ως ανοιχτό μυαλό κρίνει τα πάντα από μία δική του μηδενική βάση, έχει κάνει κάποιες παραδοχές σύμφωνα με τις οποίες εξελίσσονται τα επιχειρήματά του. Αυτές εκτείνονται στα όρια του φιλελευθερισμού συνήθως.
Αποτελεί πάγια τακτική κάθε καθεστώτος ή και κάθε οργανωμένης κοινωνίας να θέτει κάποιες αρχές με τις οποίες πορεύεται η σκέψη του κάθε μέλους της. Άλλοι τις δέχονται και τις εξελίσουν και άλλοι είναι ριζοσπαστικοί αμφισβητώντας τες. Παρ'όλα αυτά το σύνολό αυτών των βασικών και θεμελιωδών αρχών αποτελούν μία ιδεολογία, η οποία συνήθως συντηρείται και πολλές φορές πλάθεται απ''το καθεστώς προκειμένου να διαιωνίσει την κυριαρχία του στο κοινωνικό σύνολο.
Σέβομαι τ'ότι όλοι οι άνθρωποι λόγω της διαφορετικότητάς μας μπορεί να ξεκινάμε από διαφορετικές αφετηρίες, αλλά σε πολιτικά ζητήματα που χρήζουν και ιδεολογικής ανάλυσης, έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται. Η πολιτική δεν είναι μία διαδικασία αλλγής μίας λάμπας να επιζητά μόνο μία διαχειριστική αντιμετώπιση και στρατηγική.